ORAL PATOLOJİK LEZYONLAR (KİSTLER ve TÜMÖRLER)
Kistler içi hava, sıvı veya yarı sıvı/katı madde ile dolu olan keselerdir. Kemik içi veya yumuşak dokularda, vücudun herhangi bir bölgesinde bulunabilirler. Çoğunlukla iyi huylulardır.
Tümörler anormal doku kütleleridir. Aynı kistler gibi vücudun
herhangi bir bölgesinde oluşabilirler. İyi huylu veya kötü huylu
olabilirler.
Odontojen kistler ve tümörler çene cerrahisinin önemli çalışma alanlarındandır. Odontojen kistler diş hekimliği pratiğinde sıklıkla karşılaşılmakta olan lezyonlar iken odontojen tümörler çok daha nadirdir. Yapılan istatistik çalışmaları vakaların %1inden azının odontojen tümörler olduğunu göstermektedir.
Ayırıcı tanıları klinik ve radyolojik muayene ve biyopsi ile konur. Kistler ve tümörler klinik ve radyografik olarak çoğunlukla birbirlerinden farklı görünmektedirler ancak kesin tanı ancak biyopsi ile mümkündür.
Odontojen kistlerin başlıca sebepleri arasında tedavisi yapılmamış ve ilerlemiş diş ve diş eti enfeksiyonları, travmalar, gömük dişler, eksik ve hatalı tedaviler, çekimleri tam olarak yapılmamış ve kalmış kökler, bazı gelişimsel anomaliler ve genetik faktörler sayılabilir. Doğru cerrahi protokol ile tedavileri son derece başarılı bir şekilde gerçekleştirilmektedir.
Kistlerin tedavileri iki şekilde gerçekleştirilmektedir:
Enükleasyon: Kistin tek seansta bütünüyle çıkarılması
işlemidir. Bu esnada kiste sebep olduğu düşünülen enfekte diş/kök/gömük
diş de beraberinde çıkarılır. Bazı vakalarda ilgili dişlerin kanal
tedavisi uygulaması sonrası sadece
kök uçlarının alınması (kök ucu rezeksiyonu) da mümkündür.
Marsupializasyon: Bazı durumlarda kistin büyüklüğü ve
konumu tek seansta çıkarılmasına izin vermez. Bu durumda kistin içindeki
basıncın azaltıldığı ve kistin küçülmesinin sağlandığı marsupializasyon
tedavisi uygulanır. Olguların
birçoğunda kist kavitesinin küçülmesi beklendikten sonra enükleasyon ile
kist tamamen çıkarılır.
Kaynaklarını diş ve çevre dokularından alan iyi huylu odontojen tümörlerin birçoğunun tedavisi klinik şartlarında gerçekleştirilebilmektedir. Tedavilerinde amaç lezyonun tamamının ve lezyonun türüne göre etkilediği dokuların tek seansta cerrahi olarak alınmasıdır. Geride lezyonun nüksetmesine yol açacak hücre bırakılmaması amaçlanmaktadır.
Kötü huylu odontojen tümörlerin tedavileri klinik şartlarında
yapılmamakta, hasta ilgili uzmanlık dallarına yönlendirilmektedir.